sonraki »

[yavuzg]

Selamlar...

Pandemi öncesi son Ankara buluşmasına sevgili @savagery sorunlu Atari Falcon'unu getirmişti. Sorunun Falcon'un sesinin rahatsız edecek seviyede cızırtılı çıkması ve stereo kanallardan birisinden hiç ses gelmemesi olduğunu özetledi @savagery...

Sorun buluşma sırasında şipşak bakılacak bir şey gibi değildi (ki Ankara buluşmalarımızda genelde sıcak bir muhabbet ortamı olur, buluştuğumuz mekan da pek öyle tamirata falan müsait bir yer değildir). Neyse, @savagery bana bir iki hızlandırılmış Falcon eğitimi verdi ki hayatımda bırakın Atari Falcon'u ST veya 800XL üzeri bir Atari bilgisayar tecrübem olmamıştı, aletin nasıl monitöre bağlanacağını, nasıl açılıp tracker programı yükleneceğini vs öğrendik hızlıca...

Pandemi başladığında da zaten hepimiz evlere kapanınca falcon'da tamir sırası bekleyen retrolar rafımda yerindi almıştı...

Aylar önce Falcon'u hatırlayıp giriştiğim bu tamirat tecrübesini sizlerle paylaşmadığımı farkettim. Bu yazı bu falcon'un tamirat macerasını anlatıyor

[yavuzg]

Tabi sorunumuz ses olduğundan bunu yazıyla anlatmak güç. Bu yüzden tamirat sırasında çektiğim kısa videoları youtube'a yükledim.




Video linkini göremeyenler için: https://www.youtube.com/watch?v=ux9h5nkvPdI

[yavuzg]

Sorun duyduğunuz üzere aşırı cızırtı ve hatta bazı sample kanallarının hiç duyulmaması ve hatta farkettiniz mi bilmiyorum ama stereo kanallardan birisinden hiç ses gelmemesi olarak özetlenebilir.

Neyse, tamirata Atari'nin kasasını açarak başlıyoruz. Bu arada Atari falcon'un kasasını açmak da aşırı zor olmasa da biraz detaylıymış. Kasanın altındaki vidaların tamamı kasa kapağını tutyor zannetmeme rağmen bazıları kasa içindeki bileşenleri tutmak içinmiş, örneğin floppy gibi. O yüzden biraz bocaladım ama bir kaç youtube videosundan sonra anladık neyin söküleceğini





Kasanın üst kapağı ve klavyeyi kaldırdıktan sonra sorunlu bölgeye, yani audio giriş ve çıkışlarının olduğu bölgeye erişim için biraz daha RF shield ve donanım sökmemiz gerekiyor...

Önce dahili güç kaynağını örten korumayı...





Sonra floppy ve SD kart okuyucuyu dikkatlice söküyorum...





Sonunda devre kartını da alt kasadan çıkartıp masaya yatırıyorum ki genel bir analiz yapabilmek için...



 

[yavuzg]

Şimdi gelelim potansiyel sorunlu bileşenlere...

Hayatımda hiç Atari Falcon'a dokunmuşluğum olmadığından öncelikle biraz araştırma ve bol bol okuma yaptım Tüm bunların özetini sizlere geçeyim ki siz de benzer bir problem yaşarsanız sorunun nereden olabileceği hakkında kolayca fikir sahibi olabilin

Atari Falcon'Un audio kısmı (özetle) 6 bileşenden oluşuyor:

1) Audio soketler
2) 2 x LM386 (Pre-amfi bölgesi)
3) YM-3439 (Yamaha ses üreticisi)
4) Motorola SSP4240220FJ33 (DSP çipi)
5) 3 x AS7C256-25JC (DSP için gereken SRAM çipleri)
6) ASCO 2300 (Codec device denilen özel bir A/D & D/A çevirici çipi)

Elbette ki bileşenler yüzlercedir ama ben kritik önemli bileşenleri hoparlörden ilgili işlemcilere kadar kısaca özet geçtim...

Öncelikle her tamiratta olduğu gibi (eğer nereden başlayacağınızı bilemiyorsanız) sorunun ortaya çıktığı yerden (örn hoparlör/kulaklık, kablo, ve soket) sırayla kaynağa doğru ilerlemek lazım...

Sağlam bir hoparlör ve kablo takımı bulduktan sonra ilk olarak soketleri kontrol ediyorum...



Herhangi bir temassızlık veya paslanma veya lehim çatlaması vs gibi konuları eledikten sonra sorunun soketler olmadığını anlıyoruz... Audio giriş çıkış soketlerinde tespit ettiğim sonradan lehimlenmiş gibi duran mercimek kondansatörler fabrika çıkışı böyleymiş bu arada. Sanırım PCB üretim sonrası testlerde tespit ettikleri bazı parazitleri filtrelemek için bu şekilde kondansatörler eklemeyi uygun görmüş Atari


 

[yavuzg]

Bir sonraki durağımız pre-amfi görevi gören yani görevi sesleri pasif hoparlör seviyesinde bangır bangır yükseltmek değil de "line" seviyesi dediğimiz kadar yükseltip bir aktif hoparlör veya kulaklık seviyesinde düzgün ses alabilmemizi sağlayan LM386 entegreleri.





Ama önce işe sesi bu çiplerden soketlere taşıyan elektrolitik kondansatörleri (C83, C84) değiştirerek başlıyorum.





Bu değişim sorunu çözmüyor ama en kötü ihtimal bir 25-30 sene bakımı olsun bari diyorum. Bu kondansatörler direk ses hatlarında seri olarak bulunan kondansatörler olduğundan bunların başına gelebilecek herhangi bir sorun (örn kuruma akma vs) direk ses kalitesine etki edecektir.

Kondansatörlerden sonra LM386'ları osiloskop ile test ediyorum ve kanallardan birisinin üzerinde bulunan LM386'lardan birisinin çıkışının son derece düşük olduğunu görüyorum.

Sorunlu kanal:



Normal kanal:




Çıkış düşük ama giriş de aynı şekilde düşük olunca incelemeye devam ediyorum ve yolum DSP, DSP Ram'leri, Codec ve Yamaha çipin olduğu gölgeye geliyorum...

Artık tamirat "şip şak" halledilebilir seviyesinden tedirgin edici bölgeye geliyor yani

[yavuzg]

Şimdi elimizdeki seçeneklere bakıp ona göre bir değerlendirme ile sorunu nerede arayacağımıza karar vermemiz gerekiyor.

1) Sorun Yamaha çipi olabilir mi? Daha önceki arcade kartlarını tamirat tecrübelerime dayanarak bozuk bir Yamaha çipi ile hiç karşılaşmadığımı hatırlayarak (Yamaha zamanında çok sağlam yapmış bunları) bence sorun bundan değildir diyor ve pas geçeiyorum...

2) Sorun acaba DSP çipi veya ilgili RAM çipleri mi?

DSP:



DSP RAM çipleri:




Yani sorun bunlardansa da şu an için yapılacak herhangi bir şey yok zira DSP çipi artık üretilmeyen bir çip ama Amerika'daki hala Atari servisi veren bestelectronics'in stoğunda bulunuyormuş araştırmalarıma göre.

RAM çipleri de zor olsa da temin edilebilir şeyler ama malzeme çekmecemde yok.

Sonra konuyu daha detaylı araştırırken Atari Falcon'un DSP fonksiyonalitesini test eden bir uygulama olduğunu buluyorum

tabi bu uygulamayı internetten bulup Atariye aktarmak mesele hele ki benim gibi bu konuda cahilseniz. Ama sonra anlıyorum ki Atari normal DOS formatlı disketleri okuyabiliyormuş.

Ben sağlam olsun diye floppy'yi önce Atari'de formatlıyorum...


 
Sonra uygulamayı internetten PC'ye, PC'den Atari'de formatladığım floppy'ye...



Sonra da floppy'den Atari'ye kopyalıyorum

[yavuzg]

Veee test uygulamasını tıklıyorum...







Eğer bu uygulama doğru çalışıyorsa DSP ve DSP SRAM çiplerinde herhangi bir sorun olmadığını görüp rahatlıyorum...


Şimdi elimizde ne kaldı? Codec çipi





Bu çip beni tedirgin etse de araştırmalarım sonunda hala piyasada bulunabilen bir çip olduğunu görünce rahatlıyorum.

Bu çipten 2 tane güvendiğim uzakdoğulu çip satıcısı utsource'dan sipariş ediyorum. utsource, pandemi sebebiyle sadece DHL seçeneği ile gönderiyormuş bu arada. Ama Amazon gibi bir "prime" programı gibi bişey önerdiklerinden kargo masrafı çok düşük bir seçenek sundular. Neyse, çipler 1 hafta gibi kısa bir sürede masamın üzerine geliyor.

[yavuzg]

Şimdi zurnanın zırt dediği yere geliyoruz

Önce potansiyel olarak arızalı çipi söküp...



Yenisini takıyorum...




Sonuç?




 

Şlak sesleri yükseliyor yine odada

[Aykiri1]

Yavuz hocam 16 mart 2019 tarihinde  2 adet o çipten geldi bana hala duruyor. savagerynin falconu için sipariş etmiştim utsource sitesinden

[yavuzg]

Codec çipini değiştirdikten sonra farkediyorum ki LM386'lardan birisi gerçekten arızalıymış. Onu da değiştiriyorum ve stereo ses sorunu da hallolmuş oluyor...

@savegry zaten kulaklık jakını hafif geri çekip stereo ses alabiliyorum demişti zaten ki belli ki kanallardan birisi tamamen kaputtu...





Tamiratı kapatmadan önce bazı testler yapıyorum...

Örneğin mp3 çalabiliyormu Falcon? Bu test ile eğer mp3 çalabiliyorsa DSP çipi kesinlikle sağlam olduğu ispatlanabilir...

MP3 Test: https://www.youtube.com/watch?v=ZPXALW9AWF4

[yavuzg]

Yavuz hocam 16 mart 2019 tarihinde  2 adet o çipten geldi bana hala duruyor. savagerynin falconu için sipariş etmiştim utsource sitesinden

E niye değiştirmedin o zaman?

[yavuzg]

Neyse sorunları aştıktan sonra bir başka ufak sorun olan floppy sürücünün dingil dingil oynaması sorununu da çözeyim dedim...

Belli ki zaman içinde floppy sürücüyü yükselten ayaklar kaybolmuş. Onları eldeki malzemelerden kesip biçip tamamladım...





sonra falcon'U geri kapattım...







Biraz da kasayı temizledikten sonra





Falcon kız gibi çıktı ortaya

[yavuzg]

Son olarak bir kaç test daha yaptım...

Rob Hubbard abimiz olmadan olmaz

https://www.youtube.com/watch?v=8OyGonh8LJA

[Aykiri1]

Yavuz hocam 16 mart 2019 tarihinde  2 adet o çipten geldi bana hala duruyor. savagerynin falconu için sipariş etmiştim utsource sitesinden

E niye değiştirmedin o zaman?

çip geldiğinde falcon bende değildi. bir kaç kez aradım savageryi telefona da bakmadı 🤣🤣
hatta utsourcdan cipi sen bulmuştun bana linkini hatırlamadınmı

[freedom]

@yavuzg,

Elinize sağlık. Harika olmuş.
Benim FALCON da bir sorun olursa size gönderebilir miyim?
İleride size ihtiyacım olabilir.