Analog RGB sinyallerini tüplü TV'ye aktarmaktaki esas amacım eski (ucuz) bir TV'yi bir arcade kabin projesinde "Arcade Monitör" gibi kullanabilmekti. Yurt dışındaki forumlarda bu olayı araştırdığımda Amerika'lıların (belki de ilk defa) bir şey için Avrupa'lılara özendiğini gördüm. O da SCART soketli TV'ler. Amerikalı'lar tam retro görünümlü bir Arcade yapmak istediklerinde yüzlerce dolar harcayarak (eski) Arcade Monitörler alıyorlardı. Diğer yandan forumlarda ucuz eski SCART girişli CRT TV'leri Arcade monitöre dönüştüren "Avrupalılar" türedi.
Ancak bir Arcade kabine monte edilen bu TV'den belli bazı temel hedefleri karşılaması bekleniyordu.
1) Düşük çözünürlüklerde (ve düşük yatay frekanslarda - örn 15Khz) çalışması
2) Açıldığı zaman otomatik olarak "AV" moduna geçmesi (Genelde TV'ler açıldıklarında yayın kanalına geçerler - doğaları gereği)
3) Overscan sorununun çözülmesi (Anlatacağım)
Şimdi SCART ile bu temel hedeflere nasıl ulaşılabileceğini anlatacağım.
1) Düşük Çözünürlük
==================================
TV'ye PC'den düşük çözünürlükte (örn 320 x 240) görüntü göndermek için PC'nin ekran kartının 15Khz'lik yatay tarama hızındaki çözünürlükleri desteklemesi gerekmektedir. Peki, PC'nizin ekran kartının çözünürlük ayarlarına baktığınızda ne görürsünüz? Muhtemel görebileceğiniz en düşük çözünürlük (eğer PC'niz nispeten "yeni" ise) 800 x 600 dür. Bazı daha eski ekran kartına sahip PC'lerde 640 x 480 de görebileceğiniz en düşük çözünürlük olacaktır. Bu çözünürlükler VGA portuna 31 Khz'den başlayıp çözünürlük arttıkça artan yatay frekanslar ile iletilmektedir. Bunların hiçbiri bir TV'ye "ham" olarak aktarılamaz.
Çözüm: alternatifleri
1) ArcadeVGA kartı satın almak. Bu ihtiyacı karşılamak için ultimarc (
http://www.ultimarc.com/avgainf.html) firmasının ürettiği (aslında standart bir ATI Radeon ekran kartına özel bir firmware basılmış) özel bir karttır. (Paralı ve hatta pahalı)
2) VGA sinyailini 15Khz'e düşüren bir "dongle" satın almak (örn.
http://www.arcadeshop.de/product_info.php?products_id=1054&language=en). (Paralı)
3) PowerStrip uygulamasını kullanmak (Denedim ama uygun konfigürasyonları yakalamak çok zor ve çok da pahalı olmasa da ücretli bir yazılım)
4) Soft15Khz uygulaması: Bedava! ve PowerStrip gibi karmaşık değil. İstediğimiz arcade modları ile birlikte geliyor.
Ben bu alternatiflerden Soft15Khz'i kullandım ve gayet memnunum. Burada onu anlatacağım...
Soft15Khz
================
Arcade kabin forumlarından "SailorSat" lakaplı bir arkadaşın yazdığı küçük bir program. Temelde yaptığı şey ekran kartı sürücülerinin "gizli" düşük çözünürlüklerini ortaya çıkartmak, o kadar. Evet, aslında ekran kartınız 15Khz'lik düşük çözünürlükleri destekliyor ama bu modlar gizli. Bu da aslında anlamlı çünkü 320 x 240 çözünürlükte windows pek kullanışlı değil (start butonu ekranın neredeyse yarısını kaplıyor!).
Peki nasıl kullanılıyor bu Soft15Khz?
Önce şuradan Soft15Khz'i indiriyoruz:
http://community.arcadeinfo.de/showthread.php?8170-International-OverviewDosya yedekleme açısından, aynı zamanda forumun dosyalar arşivi arasında da yer almaktadır (
http://commodore.gen.tr/dosyalar/soft15khz_yavuzg.rar)
YANLIZ AMAN DİKKAT!!! Hemen heveslenip normal LCD (veya nispeten yeni CRT) monitörünüze bağlı PC'nize bunu kurup çalıştırmayın. Bi sonuna kadar okuyun yazımı, sonra...
Takip etmeniz gereken adımlar şöyle:
1) Soft15Khz indirilir ve bir yere açılır.
2) Paketle birlikte gelen "quickres" uygulaması çalıştırılır ve Windows startup'a konur ki windows her açıldığında çalışsın. Bu küçük uygulama da SailorSat tarafından yazılmış küçük bir tray icon uygulaması. Aslında yaptığı basitçe size çözünürlükleri değiştirme arayüzü sunuyor. Yani fiili olarak 15Khz sinya falan üretmiyor. Amacı çok düşük çözünürlüklerde ekran kartınızın ve windows'un normal çözünürlük değiştirme uygulamalarını kullanmanız çok zor (butonlar filan kürek kadar olunca) bu uygulama çözünürlük değiştirmek için çok basit bir arayüz sağlıyor o kadar.
3) Soft15Khz uygulaması çalıştırılır. Zaten oldukça basit bir uygulama, 3 adet buton var. bunlardan "Install 15Khz" tıklanır. O kadar. Artık bu uygulamaya da ihtiyacınız kalmadı çünkü görevini yerine getirdi.
4) Quickres ile 640 x 480 çözünürlük seçilir.
5) Windows restart edilir.
6) VGA-SCART kablo/devresini kullanarak TV'ye bağlantı yapılır.
Şimdi, eğer TV bağlantısını yapmadan windows'un açılmasını beklerseniz biraz şoke olabilirsiniz çünkü monitörünüz muhtemel "desteklenmeyen mod" veya "senkronize olamıyorum" v.s. türü bir mesaj veriyor ve siz de siyah bir ekrana bakıyorsunuzdur. İşte bu yüzden yazıyı sonuna kadar okuyun dedim. Eğer elinizde VGA-SCART devresi (veya ileride anlatacağım başkaca basit çözümler) yoksa bu şekilde kaldınız demektir! (Yok canım o kadar da değil. Eğer böyle bir duruma düştüyseniz Windows açılmadan hemen önce - BIOS ekranlarından sonra F8 tuşuna basın - gelen menüden "Enable VGA mode" u seçin. Bu şekilde Windows'u 640 x 480 modda "kendi standart ekran sürücüsü" ile açarsınız.)
TV'ye bağlantı yaptıysanız Windows açılırken TV'niz karman çorman şeyler gösterecektir, bu tamamiyle doğal çünkü BIOS ve Windows açılış ekranları 640 x 480 VGA moddadır ve TV'nize 31Khz lik sinyaller göndermektedir. TV bu frekansa senkronize olamaz. Henüz Soft15Khz ile "modifiye" ettiğiniz ekran kartı sürücünüz de devreye girmediğinden ekranda bu aşağıdaki gibi görüntüler görebilirsiniz.
PC'nin bu açılışı sırasında TV'yi "korumak" için eprom'lu devreler yapanlar bile var. Ancak ben SailorSat'a güvendim ve bu konuda bir önlem almadım (Kendisi bu şekilde bir TV'nin bozulduğunu görmemiş). Ben de bir sorun yaşamadım şu ana kadar. Windows tam olarak açıldıktan sonra (ekran kartı sürücüsü yüklendikten sonra) TV'de görüntümüzü alıyoruz!
2) TV'nin Otomatik olarak AV Moduna geçmesi
==========================================
Dikkat ettiyseniz TV'nin uzaktan kumadası ile AV moduna geçmedim. Bunu otomatik olarak devremiz sağladı. Arcade kabinde tam istediğim şey! Aslında burada SCART'a teşekkür ediyoruz. SCART soketinin 8 no'lu pin'ine 12 Volt verdiğinizde TV otomatikman 4:3 aspect ratio kullanarak AV moduna geçer (5-8V uygularsak 16:9 seçermiş - ki arcade kabinde bu beni ilgilendirmiyor.)
Bunu sağlamanın bir kaç yolu var.
1) PC'nin power supply'ından gelen boş bir ucu kullanmak (Sarı kablo +12V)
2) Harici bir 12V adaptör kullanmak (Bu biraz sıkıntılı çünkü 5V'luk bir adaptöre daha ihtiyacınız olduğundan 2 adabtör kullanmanız gerek ki anlamsız)
3) Harici bir 5V adaptör kullanmak (devreyi 5V ile beslememiz gerekiyor) ve devreye basit bir DC-DC convertör (5V=>12V) modülü de eklemek.
Benim elimde şu an 2 adet devre var. Yukarıda belirttiğim (1) ve (3) opsiyonları ile yaptım. (CommodoreFan, birini seç dediğim buydu
)
3) TV Overscan sorununun çözülmesi
====================================
Geriye tek şey Overscan sorunun çözülmesi. Peki nedir bu "overscan sorunu"
TV'ler doğası gereği "video" göstermek için yapılmışlardır. Aynı zamanda CRT TV'lerin doğası gereği bir katot ışını tüm ekranı tarayarak bu video'yu ekrana "çizer" (Saniyede 25 defa - 50hz interlaced). Bu işi yaparken tüpün köşeleri ve kenraları hep bir sorun olmuştur. Buralarda görüntü biraz kavislenir, yamulur. Dikkat ettiyseniz "flat" TV üretebilmek için senelerce uğraştılar ve tam olarak beceremediler. Sonunda LCD icat oldu da bu sorundan kurtuldular.
Neyse, TV üreticileri (ucuz tarafından) bu sorunu çözebilmek için görüntüyü ortalayıp kenarlardan yaklaşık %10 civarında kısımlarını atarak kurtuldular. Bu olaya "overscan" denir. Bunu TV seyrederken pek fark etmeyiz (Tüplü TV seyreden kaldı mı ki
) ama PC'nin görüntüsünü TV'ye aktarınca "start" butonu, taskbar, pencerelerin kapatma/küçültme kutucukları ortadan kaybolur.
Bunu çözmenin de bir kaç yolu var.
1) Powerstrip uygulaması kullanarak "overscan" ayarlarını "soft" olarak yapmaya çalışmak. Ben önce bunu denedim ama çok da ayarı tutturamadım. Sonuçta ya tam istediğim ayarı tutturduğumu sanarken TV'nin görüntüsü kaçtı (senkronizasyon bozuldu) ya da hala kayıp kısımlar kaldı. Zaten paralı powerstrip kullacaksam neden Soft15Khz kullandım dedim kendi kendime ki powerstip'te ayarları TV ortamında tutturmak bir dert.
2) Forumları araştırırken TV'nizin servis menüsünden bu işin yapılabileceğini öğrendim. (Servis menüsü de ne?)
Meğer TV üreticileri teknik servisleri için "gizli" tuş kombinasyonları ile sakladıkları özel ayar menüleri sağlıyorlarmış. Google'da biraz uğraşıp arayınca benim KONKA TV'nin servis menüsüne girişi buldum (Kumandanın "menu" tuşuna bas, sonra 3 defa "Recall" tuşuna bas). Hooop, bir garip menü beliriverdi ve tam da aradığım (ancak bir monitörde olan) ayarlar var karşımda.
DİKKAT!!! Bu ayarlar "son kullanıcı" nın kurcalaması için oldukça tehlikeli. Önerim bu ayarlarla uğraşmaya başlamadan önce bir fotoğrafını çekin saklayın...
Buralardan görüntünün yatay ve dikey büyüklüklerini ayarlayarak, kaydırarak istediğim görüntüyü aldım.
Devam edeceğim. Teoriyi ve 15Khz konusunu anlattım. Artık alternatif devre tiplerine ve şemalara geliyorum...