sonraki »

[yavuzg]

Evet yine bir spectrum tamirat günlüğü ile karşınızdayım...

Bu seferki hastamız bir ZX Spectrum+. Bu cihaz forum dışından bir arkadaşın cihazı. @joker_ sağolsun sayesinde bir iki speccy tamiratı tecrübesi yaşadım ya konusu açıldı "ver abi bi bakayım" dedim...

Neyse, semptomplar basit, cihaz açılmıyor, siyah ekran, elektrik gelmiyor belli ki, kısaca topyekün kaput!!!

Hemen aleti açıp analize başlıyorum. Membran ve klavye gayet iyi durumda. Bunları başına bişey gelmeden sağlam bir yere koyup hemen DC giriş yerindeki 7805 voltaj regületörüne odaklanıyorum. Bu 3 bacaklı minik entegre speccy'nin metal soğutucusuna vidalı ve rengi hafif kararmış gibi. Görevi 9V'u speccy'nin ihtiyaç duyduğu +5V'a çevirmek.

Alete güç veriyorum ancak speccy güç kaynağından hiç akım çekmiyor. dedim ya, kaput...



Cihaz elektriğe bağlıyken 7805'in bacaklarını voltmetre ile kontrol ediyorum. 9V geliyor, yani sokette değil problem. Ancak 5V çıkışında hiçbir voltaj yok...

Elimde bu voltaj regületörlerinden hazırda olduğunu bilerek (elektronik hobby ile uğrşanın herkezin malzeme mutusunda 7805 vardır ) Hemen malzeme çekmecemi kurcalıyorum ve eski regületörü çıkartıp yerine yenisini takıyorum...




Ve gücü tekrar veriyorum. Bu sefer speccy güç kaynağımdan biraz akım çekmeye başlıyor ancak yine görüntü yok. Genelde bu tarz güçle ilgili problemlerde voltaj regületörü ve 4116 lower RAM'lere gereken diğer +12V ve -5V'un üretilmesini sağlayan transistörler (TR4 ve TR5) de yanarmış. RAM'lerin ilgili bacaklarını kontrol ediyorum (Pin 1 => -5V, Pin 8 =>12V) voltaj yok!!!

TR4 ve TR5'in kontrol edilmesi lazım...

Önce TR4'ü yerinden söküp kontrol ediyorum. Esas "switching transistör" bu...



Transistör multimetre ile nasıl kontrol edilir detayına inmeyeyim, google'da detaylı videolar ve bilgiler var. Ancak kısaca yeri gelmişken bahsetmek gerekirse;

1) Multimetreyi diode test moduna alıyoruz (Sonuçta transistörler de kafa kafaya vermiş 2 adet diode olarak da modellenebilir)
2) Emiter ve Collector bacaklarını ölçtüğümüzde akım geçmemesi lazım. Buna bakıyoruz.
3) Base ile Emiter ve Base ile Collector uçları arasında da testi uyguluyoruz. NPN transitörlerde Base'e ölçü aletinin (+) ucunu değdirerek, PNP transistörlerde de (-) ucunu değidirerek bu testi yaptığımızda aletin biplemesi lazım.

TR4'ü bu şekilde test edince bozuk olduğunu anladım. Bizim TR4 (Bu speccy Issue 4S) C2236. "Sir" her zaman olduğu gibi ucuz ve garip bir transistör kullanmış. Datasheet'leri inceledikten sonra bu transistörün muadili olarak 2SC2236 kullanılabilir gibi gözüküyor ancak ondan da yok yerli piyasada. 2SD1207 ise tam bunun muadili ve piyasada var gibi. Ancak Ulus Konya sokak'ta her zaman malzeme aldığım Yıldırım Elektronikte bu da kalmamış. Yerine transistör kataloğundan başka bir transistör buluyoruz; 2SC2500



TR5'i de benzer şekilde söküp test ediyorum ama o sağlam çıkıyor.



Neyse, bi daha deniyorum... Sonunda ekrana bişeyler geldi!!!

[yavuzg]

Bu arada, bu speccy'ye "Composite Video mod" uygulanmamış. Sonuçta emanet bir speccy olduğundan ve belki orijinalitesini kaybetmesi istenmeyebileceğinden ben de composite video modu yapmadım. Ancak tabii ki çalışma masamın etrafınfa hazırda RF üzerinden bağlantı yapabileceğim bir TV de yok. Bu yüzden RF modülatörüne giren ve composite video taşıyan kabloyu krokodil kablolar kullanarak yine emektar Commodore 1702 monitörüme bağladım.



Neyse, dikey ince çizgiler "tipik" bir lower RAM hatasının işareti olduğunu ve yine genellikle bu tarz güç problemlerinde 7805 regületör, TR4'ün (ve bazen TR5) ve bu voltajlarla beslenen 4116 RAM'lerin bir veya birkaçının ruhunu teslim ettiğini okuduklarımdan hatırlayarak RAM'leri kontrol etmeye girişiyorum...

Bu işi yine "temiz" yapmak istiyorum ve benden sonra bu RAM'lerle sorun yaşandığında tamirat yapmaya soyunan her kimse işini kolaylaştırmak adına yine tek tek bütün 4116'ları itinayla söküyorum. Burayı uzun uzadıya anlatmayacağım zira bir önceki tamirat günlüğümde zaten detaylı anlatmıştım...

Tek tek söktüğüm 4116 RAM'leri çalışan diğer speccy üzerinde denemeye karar veriyorum.

Önemli Not: Bu arada sevgili @joker_, ince jestin için çok teşekkürler. Bilmeyenler için, @joker_ tamir ettiğim speccy'yi bana hediye etti  ben de bu hediyeyi başka speccy'leri hayata döndürmek için kullanıyorum

RAM'leri çalıştığını bildiğim speccy'de tek tek deniyorum...



1, 2, 3, 4, 5 ... Her denememde speccy sorunsuz çalışınca içimden acaba sorun RAM'lerde değilmiydi diye geçiriyorum ancak sonunda!!!



6. RAM ruhunu teslim etmiş. 7 ve 8'i de deniyorum ancak onlar da sağlam...

Neyse, arızalı speccy'ye geri dönüp söktüğüm RAM'lerin yerine soketler yerleştiriyorum. Bu sefer elimde 16 pinlik entegre soketi var...



Şimdi sıra bu bozuk 4116 RAM'in yerine bişeyler uydurmaya geldi zira bildiğiniz üzere 4116 RAM'ler çok eski teknoloji ve artık üretilmiyor ve doğal olarak yerli piyasada bulmak oldukça zor (ben yurt dışında bir iki arcade/speccy web sitesi dışında satılan yer görmedim).

[yavuzg]

Sanırım anladınız ne yapacağımı

Evet, 4116 RAM piyasada yok ancak 4164 bolca ve ucuz olarak var. Fiyat konusunda da bilgi vereyim, 4164 RAM bluemavi'de var ancak 14 TL (!) Bu biraz şüpheli geldi bana ve araştırınca Yıldırım Elektronikte 2 TL'ye buldum!!! (ve tabii stokladım ne olur ne olmaz)

Şimdi sıra 4164 => 4116 modlamaya... Geçen speccy tamirat yazımda arkadaşlar bu modlamaya dair bilgileri paylaşmıştı. Ben de aynen o paylaşılan bilgiler ışığında işe koyuldum.



Kullanacağımız 4164 bu arkadaşlar; TMM4164AP-15

Bu RAM'leri alırken dikkat etmeniz gereken şey hızı. Genelde sonunda yazan rakam RAM'in hızını belirtir. 15 yazıyorsa 150 ns, 20 yazıyorsa 200ns, 12 yazıyorsa 120ns v.s.

"Sir" lower RAM olarak 150ns'lik RAM'ler kullanmış (sağolsun orada pintilenmemiş, hayret). Upper RAM olarak 200ns'lik RAM'ler kullanarak oradan kar etmiş anlaşılan. Neyse, 4164 lerin bir diğer iyi tarafı modlanmadan direk upper RAM olarak da kullanılabilir olmaları...

Neyse, konumuza dönelim. Önce 4164'ün 1. bacağını komple kesiyoruz (-5V gelmesin diye). Sonra 8. bacağı (boarddan +12V gelen ancak +5V gelmesi gereken) yukarı kıvırıp 9. bacak ile bağlıyoruz (GND boarddan +5V gelen).



Bu sayede 64K olan bu RAM'de ihtiyacımız omayan 7. adres bitini de GND'a +5V'a bağlamış oluyoruz ki hep 0 1 olsun. Bu tarz "logic" entegrelerde bacağı boşta bırakmamak adettendir, havadan/manyetik alanlardan etkilenip yanlış bir adresleme yapmasını bu sayede engellemiş oluyoruz.

Not: @simon'un dikkatli gözlerinden kaçmayan bazı hatalı bilgiler düzeltilmiştir. Teşekkürler @Simon

İşlem tamam...



Modlanmış 4164'ü soketine takıyorum ve heyecanlı bekleyiş...




heyoo 



Son olarak klavyeyi itinalı bir şekilde yerine yerleştiriyorum ve hastamızı kapatıyoruz  bir speccy daha hayata geri döndü...

[Simon (Özay Turay)]

Heyo, yeni fotoroman bölümü gelmiş. Bir solukta okudum.



http://bitcycle.org/retro/spectrum/SRAM_replacement/

[Gökçe Bozkurt]

Sen nasıl bir insansın, görmek tanışmak istiyorum.. Eline emeğine yazdıklarına sağlık

[yavuzg]

@simon, SRAM konusunu okudum ancak bunun için bir PCB yapmak gerekiyor, ya da direk o modülden satınalmak lazım. Gerçi komple bir çözüm olması açısından değerlendirilebilir...

Bu arada bu speccy'nin yaşadığı sorun çok ama çok yaygın. Sebebi çok basit:

"Ya geçende raftaki spectrum'u indirdim, çalıştırayım dedim ama adaptörü kayıp. Aaaa üzerinde 9V yazıyor, hah şu 9V'luk adaptörü deneyelim bakalım olacak mı"

HAYIIIIR!!! EVDEKİ ELİNİZE GEÇEN HERHANGİ BİR 9 VOLTLUK ADAPTÖRÜ SPECCY'YE TAK-MA-YIIIIIN!!!

Spectrum'un adaptör girişi ters arkadaşlar. Yani %99 abaptörlerin soketinin dış çeperi GND (toprak) içi canlı uç'tur ancak speccy'de durum bunun tam tersi. Üstelik "Sir" speccy'yi en ucuz şekilde üretebilmek için ters voltaj koruması adına basit bir diyot bile koymamış tasarıma...

Bu yüzden adaptörünüze dikkat

[g 600]

İcimemi dogdu ne, acaba arkadaslar bir tamirat gunlugu yayinlarmi acaba diye siteye takilip duruyordum, ustune denk geldi, 4164 ram modunun makinayi calistirmasina sevindim, eline saglik  -malum tabletten yaziyorum- 

[Simon (Özay Turay)]

Sen nasıl bir insansın, görmek tanışmak istiyorum.. Eline emeğine yazdıklarına sağlık

Bunu bana demediğini varsayıyorum.

[yavuzg]

Sen nasıl bir insansın, görmek tanışmak istiyorum.. Eline emeğine yazdıklarına sağlık

tanışırız bi ara belli mi olur... hatta bolca arızalı retro cihaz alırız yanımıza hem sohbet hem tamirat

[g 600]

Simon shema iyi oldu, el altinda bulunsun  

[yavuzg]

İcimemi dogdu ne, acaba arkadaslar bir tamirat gunlugu yayinlarmi acaba diye siteye takilip duruyordum, ustune denk geldi, 4164 ram modunun makinayi calistirmasina sevindim, eline saglik  -malum tabletten yaziyorum- 

ben de ilk defa denedim, ama demek çalışıyormuş, bunu da görmüş olduk...

Tamiratın toplam maliyeti:

1) 7805 voltaj regületörü => 0.54 TL (direnç.net)
2) 2SC2500 (Siz 2SD1207 kullanın) => 0.4 TL (yıldırım elektronik)
3) 4164 RAM => 2 TL (yıldırım elektronik)
4) 8 x 16-Pin entegre soketi (opsiyonel) => 8 x 0.09 TL = ~0.7 TL

TOPLAM: ~4 TL

Tamiratın verdiği kişisel tatmin, paha biçilmez!!! (VISA reklamı gibi oldu galiba)

[Simon (Özay Turay)]

@yavuzg: Abi 4164 konusunda ufak bir yanlışlık var yazdıklarında, sanırım GND ile +5V'un yerine bakarken karıştırdın.

9. pin GND değil +5V ve 4164'de A7 hattına denk geliyor ki sorun değil daima 1 oluyor, yani en alt bankı değil en üst bankı kullanmış oluyoruz.

8. pini de +5V ile beslememiz gerektiği için kıvırıp 9. pine bağlıyoruz.

         ___  ____                  ___  ____
   -5v -|1  \_/ 16|- Gnd      N/C -|1  \_/ 16|- Gnd
   Din -|2      15|- /CAS     Din -|2      15|- /CAS
   /WE -|3   4  14|- Dout     /WE -|3   4  14|- Dout
  /RAS -|4   1  13|- A6      /RAS -|4   1  13|- A6
    A0 -|5   1  12|- A3        A0 -|5   6  12|- A3
    A2 -|6   6  11|- A4        A2 -|6   4  11|- A4
    A1 -|7      10|- A5        A1 -|7      10|- A5
  +12v -|8       9|- +5v      +5v -|8       9|- A7
         ---------                  ---------


Soldaki 4116, sağdaki 4164. Yalnız benim anlamadığım 4116''da A6 hattı ne arıyor. A6 varsa 4132 olması gerekmezmiydi.

[Cengiz Demir]

Bir solukta okudum bitti. 
Okurken, daha fazla sorun çıksın da,
Yavuz üstad çözsün, yazı uzasın diye bakıyorum.

Çok gaddarca ve bencilce düşündüm sanırım

[Simon (Özay Turay)]

Ben de öyle hissediyorum, yalnız değilsin. Başta 7805'i değiştirdiğini görünce inşallah bu kadarcık değildir diye geçirdim içimden.

[joker_]

Bir speccy daha hayata dönemesine sevindim.Bu arada @yavuzg,sayende sitede spectrum tamiratı ile ilgili çok güzel kaynaklar oluşmaya başladı.

Eline sağlık.