sonraki »

[flimbo]

Önce UV LED'leri denedim. Tamamen bir fiyasko. Bu işe harcadığım zamana acıyorum. LED'ler ile çok havalı bir pozlama kutusu yaptım ama işlevsel olarak tam bir fiyasko oldu. Sebebi aslında LED'lerin önündeki bombeli mercekten kaynaklanıyordu. Işığı dağıtmayıp odakladıkları için pozlanan plaketlerde hep yuvarlak yuvarlak çok parlak ve çok karanlık alanlar oluştu. LED'i ışığı dağıtacak bir mesafeye çekemezdim zira kutunun derinliği yetmiyordu veya LED'lerin tepelerini tek tek kesmem gerekiyordu v.s. v.s. İşin açıkçası 480 adet LED'in tepesini kesmeye üşendim. Evet doğru duydunuz bir ara 480 tane LED lehimledim. 

Bu kısmı çok detaylı anlatmayacağım zira başarısız bir girişim oldu. Ama LED'lerle çalışmak zevkli...

...

Yine de şık görünümlü devasa bir EPROM silicim oldu diyelim  

Özetle LED'lerden uzak durun. Çinden gelen ucuz 100'lük UV LED paketlerinden çıkan UV'ler'in bir kalk gidelim diyor diğeri ..k yeme otur! Fotoğraftan da anlayacağınız üzere ışık seviyeleri bile farklı. Güvenilir, tutarlı değil...

First things first: yavuzg, muazzam bir emek çok iyi bir paylaşım, çok teşekkürler (başarısız denemeleri paylaşmak başarılılar kadar önemli bence). Ben ledler konusunda küçük bir yorum yapayım, sen zaten ledlerin kafasını kesmek diye yazmışsın dolayısıyla bundan haberdarsın ama ben yine de belki başkalarının işine yarar diye ekliyorum, sorun ledlerin ışığının "diffuse" olmaması, bunun bir yolu ledi ince bir zımpara ile zımparalamak, böylece yüzeyi kristal gibi olmuyor ve ışık dağılıyor. İkincisi de ledlerin üzerine bir diffuser malzeme katmanı koymak (belki bir "buzlu cam" görünümlü dosya kapağı olur). Bu şu an akıma geldi: belki ledlerin üzerine mesela bir camsil spreyiyle selülozik tiner sıkmak da işe yarar. Atomize olan selülozik tiner ledlerin üzerine yapışıp minik mercekler şeklince bir deforme yüzey oluşturabilir, o da yine çıkan ışığın difüzyonuna yardımcı olabilir.

paylaşım için tekrar teşekkürler.

edit: ""belki bir "buzlu cam" görünümlü dosya kapağı olur"" bundan ziyade yine ince zımparalanmış pleksiglas daha mantıklı olabilir

[yavuzg]

Yavuz, yine çok güzel bir çalışma olmuş. UV exposure kutusunu çok beğendim. Biliyorsundur bunların profesyonel olanlarında vakum özelliği de var, onu da eklersen artık tam olur .

Bilmiyordum. İyi fikirmiş! Ben de bir sonraki paylaşımımda PCB imajını nasıl dosya klipleriyle sıkıştırdığımdan bahsedecektim.

Yalnız ben kendi açımdan baktığımda bu sprey photoresist olayı benim hiç aklıma yatmıyor, benim onu düzgün ve eşit şekilde, "sürdürülebilir" olarak uygulayabilmeme imkan yok . Fakat, şöyle film tarzı photoresist kaplamalar var, eğer bir gün UV yöntemini denemek istersem onlardan kullanırım herhalde:

http://www.ebay.com/itm/20pcs-Dry-Film-Photoresist-Sheets-for-DIY-PCB-6x8-q-/320735056113

kesinlikle katılıyorum, ustalaşabilmek için 2 tüp Positiv 20 bitirdim... Bir tüple söylediğim gibi yapılırsa (2 ince kat) ancak 8-10 adet 15 x 12 cm (A5) çift taraflı plaket kaplanabiliyor ancak (fire vermezsen). O filimleri bir araştırmak lazım, yükte hafif bir paketle ne kadar getirtebiliriz acaba?

[yavuzg]

belki bir "buzlu cam" görünümlü dosya kapağı olur"" bundan ziyade yine ince zımparalanmış pleksiglas daha mantıklı olabilir

flimbo, ahh onları da denedim. Dedim ya, başarısız kutunun tüm detaylarını yazmayayım diye...

Zaten kutunun gözüken fotoğrafında dikkat edersen buzlu cam görünümlü plastik dosya kapağı kullandığım versiyon.

Denediklerim:

- Buzlu cam görünümlü dosya kapağı
- LED'leri zımparalamak
- Buzlu cam görünümlü dosya kapağını arkadan beyaz sprey boya ile boyamak (Son hali bu - nispeten bu şekilde daha başarılı sonuçlar elde ettim)

Temel sorunum şuydu;

Tasarım hatası...

Bu çanta görünümlü kutu bu LED'lerin odağının dağıldığı nokta için çok dar. Normalde bu işi LED'le yapanlar LED uç noktası ile PCB yüzeyi arasında en az 5 cm mesafe bırakmışlar. Ben bu mesafeyi LED'leri besleyen güç kaynağından ötürü koyamadım. Benim mesafe 2.5 cm civarında...

LED'ler kötü bir çözüm değil ancak ekonomik olarak floresan senaryosuna göre biraz daha pahalı ve biraz daha mesafe istiyorlar. Bir de güvenilir bir yerden almak lazım. Ucuz paketler sanırım fabrikaların arka kapasından çıkartılan uygunluk testlerinden geçememiş LED'ler. Baksanıza resimlere hepsi birbirinden farklı tonda ışık yayıyor... Bu da PCB üzerinde dengesiz bir pozlamaya sebep oluyor...

[yavuzg]

neyse devam edelim...

UV pozlama kutumuzu (UV Exposure box) tamamladık. Şimdi PCB resimlerimiz basmamız gerekiyor. Bu aşamada bile doğru teknik ve ayarı bulana kadar onlarca asetat, aydinger kağıdı harcadım.

Öncelikle elimdeki lazer printer'ın asetata basma özelleğinin "olmadığını" öğrendim (hem teknik dokümanından hem de bizzat deneyerek). Yoksa en iyi sonuçlar yine toner ile alınıyormuş ancak ben diğer inkjet yazıcım ile sonunda başarılı sonuçlar elde edebildim.

Neyse, önce PCB imajlarımızı bir baskı programı ile hazırlıyoruz (Ben Microsoft Publisher kullandım). Böyle bir ara program kullanmamın nedeni ben 1 adet PCB basmak için değil aynı PCB'den çok üretmek istiyorum. PCB tasarım programından çıkan PCB imajını belirlenen bir kağıt ölçüsünde milimetrik yerleştiren ve matbaa literatüründe "registrasyon işareti (registration mark)" özelliği olan bir yazılım işleri bu bakımdan kolaylaştırıyor.



Bu registrasyon işaretleri sayesinde alt ve üst PCB imajlarını TAM olarak oturtmak kolaylaşıyor. Bu hizalama için PCB'nin üzerindeki delikler de kullanılabilri tabii. Oturunca "ŞAK" diye beliriyor delikler zaten...

Önce başarısız denemelerimin sonuçlarını göstereyim:

Az kalmış mürekkep durumu. Geçirgen görünüm pozlamada erimemesi gereken yerleri de etkiliyor ve  genel PCB görüntüsü "silikleşiyor". Bu da asite dayanması gereken kaplamanın incelmesi anlamına geliyor. Sonuçlar malum...



"Photo paper - Best resolution" ayarı. Evet görüntü çok daha net ve detaylı ancak aynı problem burada da söz konusu. Dikkat ederseniz siyahlar siyah değil. Çünkü elimdeki inkjet (HP Ink Advantage 2060) foto baskısı modunda siyahı benzetebilmek için siyah mürekkep kullanmak yerine diğer renkli mürekkepleri kullanıyor (sanırım mürekkep tüketebilmek için ).



Doğru çözüm: Yeni siyah mürekkep kartuşu ve aşağıdakiş ayarlar...



Bu ayarlarda dikkat ederseniz printer'a sadece siyah mürekkebi kullanmasını söylüyorum... Bu modda maksimum DPI'da (1200) baskı yapmam izin vermiyor ancak önemli değil zaten PCB çözünürlüğüm 600 DPI ki bu oldukça yeterli...

[yavuzg]

Diğer bir nokta PCB resminin basılacağı medya. Ben asetat ve aydinger denedim. Aydinger maliyet açısında daha hesaplı ama geçirgenliği asetata göre daha az olduğundan pozlama süresini uzatmanız gerekli. İşin açıkçası kullanılabilir ancak asetat'ın da avantajı dikkat edip imajı çizmezseniz 10'larca defa kullanabiliyor olmanız. Aydinger bir kaç kullanımdan sonra hem buruşma yapıyor hem de ısıdan dolayı gevşeme yapıyor. Tek kullanım için ucuz ve rahat bir çözüm...



Neyse burada asetat kullandığım senaryoyu göstereceğim. Bunun için yazıcınıza uygun asetat almanız lazım. Laser için ayrı inkjet için ayrı asetatlar var. Laser asetatı tamamen pürüzsüz şeffaf (elimde patlayan bi tomar laser asetat var, isyene olursa ) ancak inkjette kullanılamıyor.

İnkjet asetatının ise bir yüzü hafif pürüzlü yapılmış. Mürekkep tutunabilsin diye sanırım.

Önce asetatı hazırlayacağımız yeri temizleyim yağdan kirden arındırıyorum.



Sonra A4 asetatı alıp A5 ölçüsünde (PCB ve yaptığım kutu bu ölçüde PCB için) işaretleyip çelik cetvel ve maket bıçağı ile düzgünce kesiyorum.





Sonra sırayla alt ve üst PCB resimlerini basıyorum ve kurumaya bırakıyorum 5-10 dk.



Daha sonra mürekkebin yeterince kuruduğuna emin olduktan sonra PCB resimlerini mürekkepli kısım birbirlerine bakacak şekilde üst üste koyarak hizalama işlemine başlıyorum.



Hizalama tatminkar olunca asetatları birbirlerine bir kenarlarından bantlıyorum. Bunun için bulduğum pratik yol; Önce bantı alıp masaya tutturuyprum hafiçe kölerini ters çevirerek. Sonra alt PCB imajının bir köşesini bantın yarısına gelecek şekilde yapıştırıyorum. Sonra üst PCB resmini hizalıyorum, hizalama tamamlanıca asetatları kaydırmadan (zaten kolay kolay kaymıyorlar, pürüzlü olduklarından) bantın geri kalan kısmını üst asetata yapıştırıyorum.

Bu şekilde asetatların diğer taraflarını da bantlıyorum. Hizalamaya yine dikkat ederek tabii.

Sonuçta şöyle bir zarf oluşuyor.



Üzerine sıkıştırmak için kullanacağım plexty'i koyunca hizanın tam olduğundan emin oluyorum.



Sonra bu zarf'ın içine plaketi ekstra bir çaba sarfetmeden yerleştiriyoruz (ataç, delik, iğne v.s. kullanmadan ). Hizalama ortam şeffaf olduğu için çok kolay.



Burada önemli bir noktaya değineyim. Sadece bu düzenek asetat bile kullanmış olsak net bir görüntü oluşması için yeterli değil. Bu asetatların plakete iyice yapışması lazım. İyice yapışmayan senaryolarda görüntü pozlamadan sonra "bulanık" çıkıyor. Ben bunun için büyük dosya klipleri kullandım. (Tolga abacı vakum deyip kanıma girdi ya neyse... Du bakalım, kutunun 3. versiyonunda onu da deneriz.)



Herçey tamam. Şimdi pozlama zamanı...

[yavuzg]

Şimdi işlemimizin diğer adımına geçebiliriz. Bu adımda da 10'larca deneme yaptım. Bu denemelerim sonucu elde ettiğim sonuçları da paylaşayım ki, sizler de aynı hataları yapmayın.

Öncelikle sadece asetat'ın arasına plaketi koyarak bir sonuç alamıyormuşsunuz, bunu öğrendik. Şu şekilde;



Yanlış! Asetat'ın plakete arada boşluk kalmayacak şekilde iyice temas etmesini sağlamalısınız bir şekilde...

Sonuç, bulanık pozlama...



Bunun için ben iki tane A5 boyutundan az büyük plexiglass kestim. Asetat'a sarılmış plaketi bu plexiglass'ların arasına koyup sonra dosya klipsleriyle sıkıştırdım. Ancak yaptığım bir diğer hata ise sıkıştırmayı her yönden yapmamam. Bunun gibi...



Yanlış! Bu sefer de uçlardaki resimlerde bulanıklık oluştu (Diğer, soldaki bulanıklıkların sebebi ayrı - anlatacağım)




 

[yavuzg]

Pozlama süresi. Büyük soru!!!

Özellikle kendi yaptığınız bir düzeneği kullanıyorsanız pozlama süresini belirleyen bir çok faktör var, bunlar;

1) Kullandığınız fotoresist malzemenin türü/markası. Işığa ne kadar duyarlı?
2) Plaketlere sürdüğünüz/sıktığınız/kapladığınız fotoresist malzemenin kalınlığı.
3) Kullandığınız ışık kaynağının genel gücü (Kaç watt'lık kaç adet?), yaydığı UV-A ışınlarının gücü (Gücün kaçta kaçı bu istediğimiz spektrumda ışığa dönüşüyor?)
4) Işık kaynağının plaket yüzeylerine olan uzaklığı (ÖNEMLİ: Çift tarafı da aynı anda pozlama yapıyorsanız plaket hem alt hem de üst ışık kaynaklarına EŞİT uzaklıkta olmalı)
5) PCB resmi için kullandığınız malzemenin türü. (Asetat, aydinger kağıdı? Işık geçirgenliği ne kadar?)


Tabi bu soruların cevabı için bilimsel analizler yapmak mümkün ancak biz sadece deneyerek optimum sonucu bulabiliriz (hem de çok deneme yapmak lazım)

Ben kısa yoldan tecrübemi paylaşayım.

1) Cromalin marka fotoresist kullandım.
2) İnce 2 kat.
3) Alt tarafta 4 üst tarafta 4 olmak üzere 8 adet 6Watt'lık black light ampülü kullandım. Bir yüzeye etki eden güç toplam 24 Watt. Tabii bu elektriksel olarak tüketilen enerji. ne kadarı istediğimiz UV-A spektrumunda ışığa dönüşüyor şüpheli. Muhtemel kullandığım dandik marka black light ampüller aslında sıradan floresan lamba, dışı sadece UV ışınlarını geçirip diğer ışınları yutan bir boya ile kaplı. Bu kanaate ampüllerin ısısından ve bulduğum pozlama süresinin uzunluğundan vardım...
4) Asetat malzeme kullandım.

Sonuç => 14-15 Dakika



Şimdi sıra banyoda...

[yavuzg]

Pozlama bittikten sonra plaketimize banyo yaptırmamız lazım. Peki bu banyo da nasıl bir kimyasal kullanmalı?

bazılarınızın "sodyum hidroksit" dediğini duyar gibiyim. Eveti maalesef Positiv 20 nin bile ambalajında banyo çözeltisi olarak NaOH (sodyum hidroksit/caustic soda) kullanılması öneriliyor. Sodyum hidroksit'in piyasadaki daha bilinen adı ise; lavaboaç 

Arkadaşlar, bunu denedim. hem de defalarca. Banyo çözeltisi olarak NaOH KULLANMAYIN! Başarısızlığınız garanti!!!

Kullanmanız gereken NaOH oranı tavsiye edildiği üzerine 1 Lt de 7 gr. Ben 1/2 lt'de 3.5 gr denedim olmadı 3 gr denedim olmadı. 1 Lt yaptım, 6.5 gr denedim, 6 gr denedim, 7 gr denedim 10 gr denedim (bu sonuncu süperdi - neredeyse anında herşey silindi!!!)

Şu an aldığım NaOH'ı sadece Positiv spreyden kirlenmiş plastik kabı temizlemek için ve tıkanmış lavaboları açmak için kullanıyorum... bereket ucuz...

NaOH kullandığınızda yaşanan sorun temelde şu; Bu çok aktif bir kimyasal. Pozlamadan sonra plaketi solüsyona attıktan sonra çok hızlı olmalısınız. 30 saniye içinde görüntü çıktı, ve bazi alanlar (ince hatların araları mesela) hala ortaya çıkamadı, az daha bekliyeyim dediniz PUFF!!! bir süre sonra tüm görüntü eriyor. Bir anda hem de ...

Tam zamanını yakalamak neredeyse imkansız. Üstelik hemen her seferinde değişik. Meğer NaOH suyu ısıtıyormuş. Çok taze hazırladıysanız çözelti çok daha aktif oluyor. Suyun kireç oranı, ortam ısısı vs çok hassas.

neyse kısaca NaOH kullanarak elde ettiğim başarısız sonuçları göstereyim...

Önerilen gramaj



Sonuç => Hüsran



Gramajı azaltıyoruz...



Sonuç => Yine hüsran



gramajı biraz daha azaltıyoruz



Sonuç => Eh işte... Ama yakından inceleyince başka sorunlar var. Resimlere baksanıza birisi OK denebilir ama bazılarında hat incelmeleri var. Kısaca ayarı tutturmak zor...

[yavuzg]

Banyo (Devam):

Peki ne kullanmak gerekiyor? İnternette yaptığım araştırmalar sonucunda formülü buldum 

Sodyum metasilikat pentahidrat !!! 

İyi de ne ola ki bu? Bakkalda satılır mı? 

Arkadaşlar, bir diğer zevk aldığım alana dalıyorum şimdi; Kimya!!!

Lisede hep 10 alırdım. Acayip severdim. Küçükken annemin eczanesinin laboratuvarına iner onu bunu karıştırır erlen'ler deney tüpleri petri kaplarına hayranlıkla bakardım...

Şimdi yine çocukluğumdaki o anılarımı canlandırmanın fırsatını buldum.

Konumuza dönersek, hayır bu malzemeyi köşedeki marketten bulmuyoruz. ama muhtemel toz deterjanlarda kullanılan bir madde, aranızdan biri çıkıp "abi OMO kullansaydın aynısı zaten" derse hiç şaşırmam 

Neyse, banyo çözeltimizi nasıl hazırlıyoruz onu anlatayım. Sodyum metasilikat suda (sıvı cam, cam suyu - waterglass, liquid glass v.s. ) kolay çözülen bir madde değil. Bunu çözebilmek için şu düzeneği kuruyorum...



1 Lt çözelti yapmak için 25 Gr Sodyum metasilikat kullanıyoruz (bu oran biraz azaltılmış bir oran, daha fazla da kullanılabiliyormuş).



Sonra 1/2 Lt kaynar suyu erlene boşaltıyoruz.



ve üzerine soğuk musluk suyu ekleyerek 1 Lt'ye tamamlıyoruz. Bu sayede kabaca 60-70 derece ısıda bir suyumuz oluyor ki bu sodyum metasilikatin çözülmesi için gereken sıcaklıkmış.



Daha sonra 25 Gr sodyum metasilikat'ı bu suya ekliyoruz ve 1-2 dakika karıştırıyoruz.



Çözelti önce bulanık daha sonra açılarak tamamen şeffaf (hafif buğulu) bir sıvı haline geliyor.



Son olarak çözeltimizi bir saklama kabına boşaltıp oda sıcaklığına soğumasını bekliyoruz... İşlem tamam



He he bu sayede minik bir kimya laboratuvarı da yaptım kendime 



peki bütün bu malzemeleri nerden aldım? Tabii ki online...

http://www.oksilab.com/

[Simon (Özay Turay)]

Bir kimya kalmamıştı el atmadığın.

Merakla ve heyecanla takip ediyorum.

[mesa]

Hababam sinifina donmesin barut olayi

[EMREZ]

harika olmuş, paylaşım için teşekkürler.
bende ütüleme yöntemi ile denedim pcb çözeltide bekletince tonerli yollardada aşınma oldu.

[devilx]

Yavuz abi dikkat et,terazide beyaz felan
Gerçekten imrenerek takip ediyorum.ellerin ve beynin dert görmesin abi.

[LW3D]

şaşkınlıkla izliyoruz yine yeni maceralara yelken açtık

[tolga abaci]

yükte hafif bir paketle ne kadar getirtebiliriz acaba?

Gördüğüm kadarıyla bu üründen 10m'lik roll olarak bile satılıyor, hatta free shipping'di galiba ama tracking yoktu, o da ek olarak istenebilir sanırım cüzi sayılacak bir fiyata.

Ayrıca farklı renklerde UV cureable solder mask satanlar da varmış artık ebay'de. Tabii ne kadar ekonomik olur bilemiyorum.

http://www.ebay.com/itm/PCB-UV-Curable-Solder-Mask-Repairing-Paint-Red-100g-/180917181592?pt=LH_DefaultDomain_0&hash=item2a1f811c98

Benzer şekilde dry film solder mask satanlar da var ama onlar biraz pahalı geldi bana. Ayrıca aliexpress'te de satanlar var.